Ağız kenarı, dudaklar, damak, dil, yanak içleri, diş etleri vb. yumuşak dokulara yerleşmeyi seven küçük yaraların oluşma sebepleri birbirlerinden farklı olabiliyor.
Yemek yememizi, konuşmamızı ve hatta genel vücut sağlığımızı etkileyebilen bu küçük yaralar, her yaşta ve herkeste sıklıkla görülebiliyor.
En sık rastlanan ve tekrarlayan ağız yaraları uçuklar ve aftlardır. Bayanlarda erkeklere oranla daha fazla görülen bu ağız yaraları, genellikle bir bölgede oluşur fakat bazı durumlarda birkaç farklı noktada birden oluşabilir.
Aft Neden Oluşur?
Aft’ın oluşma nedeninin belirlenmesi için çeşitli araştırmalar yapılsa da bugüne kadar kesin bir neden ortaya konulamadı. Başlıca nedeni stres olan Aft, vücudun dirençsiz kaldığı dönemlerde sıkça ortaya çıkar. Psikolojik nedenlerin afta neden olması sıklıkla görülen bir durumdur. Bayanlarda özellikle adet öncesi gerginlik sendromlarında sıklıkla aft oluştuğu görülür. Aft genellikle ağız içinde dil, yanak içleri, diş etleri ve damakta görülür. Zaman zaman dudaklarda da oluşabilir. Ağız içi travmalar, özellikle diş darbeleri aft oluşumunu başlatan en önemli nedenlerdir. Isırma, çarpma veya ağız içi operasyonlarından sonra aft oluşabilir. Bunların dışında asidik maddeler de aft oluşuma neden olabilirler. Ağız mukozasına zarar verebilecek yoğun C vitamini içeren besinlerin aft oluşumuna neden olabileceği araştırmalar sonucunda ortaya çıkmıştır. Tuzlu gıdalar, asitli içecekler, sigara, baharatlı yiyecekler aft’a neden olabilir. Bazı kişilerde alerjik bir bünyeye sahip olmaları nedeniyle, buğday ve çavdar gibi bakliyatlardan sonra da aft oluştuğu görülmüştür. (Bakınız, Aft Tedavisi)
Aft’lar genellikle bir hafta sürer ve bu dönemde bölgesel ağrılara neden olabilirler. Beslenme zorunluluğu nedeniyle de ağıza giren besinler ağrının artmasına sebep olur.Aftların herhangi bir etkeni olmadığı için yaradan, sağlıklı dokuya bulaşma gibi bir riski yoktur. Ancak aftların açılması durumunda ağızda bulunabilecek birçok bakteri bu aftların enfekte yara olmasına sebep olabilirler. Bu dönemde tuzlu, baharatlı, asitli yemekler yemekten uzak durmalıyız. Bu yiyecekler aftların açılmasına ve enfeksiyon kapmasına neden olabilirler. Ağız yaraları ciddi bir hastalıktır. Bazı ağız yaraları neden yokken ortaya çıkarken bazı yaralar ikincil olarak başka bir hastalığın etkisinde oluşabilirler. Eğer sıklıkla ağız içi yaralarınız oluyorsa ve iyileşmesi uzun süre alıyorsa bir diş hekimine başvurmanız gerekir.
Uçuk Tedavisi
Uçuklar, aftlara göre daha ağrılı ve enfekte özelliğe sahiptir. İçi sıvı dolu ağrılı kabarcıklar halinde ağız içi ve dışında ve hatta yüzün başka bölgelerinde de çıkabilirler. Herpes Simplex virüsü tarafından oluşurlar. Bu virüs, kişinin vücuduna bulaşıp uçuğu meydana getirdikten sonra, uçuk tedavi edilse dahi sinsice vücutta bekleyebilir. Vücudun direnci azaldığı an sinsice bekleyen bu virüs aktif hale geçer ve yeniden uçuk oluşturur. Direncin düşmesi sonucu tekrar başlama eğilimi gösterenuçukların oluşmasında diğer yardımcı faktörler de güneş ışınları, hormonal düzensizlikler olarak sıralanabilir. Uçuk oldukça enfekte bir yaradır. Genellikle aynı yerde çıkma eğilimine sahiptir. Oldukça ağrılı geçen hastalık süreci hem görüntü hem de metabolik etkileri nedeniyle hastanın yaşam kalitesini düşürür. (Bakınız, Uçuk Tedavisi)
Aft’a göre uçuk çok hızlı yayılabilen ve başka insanlara bulaşan bir hastalıktır. Uçuk çıkaran kişinin özellikle uçuk bölgesine temas eden kişisel eşyalarının, sağlıklı kişiler tarafından kullanılmamasına özen göstermek gerekir. Bu eşyalara örnek olarak bardak, kaşık, havlu, kozmetik ürünler örnek verilebilir. Uçuğun başlama dönemi, gelişmesi ve enfeksiyonu dışarıya akıttığı 3 farklı dönemi vardır. Bulaşma riskinin en yoğun olduğu dönem yaranın patladıktan sonraki dönemdir. Uçuk nerede başlarsa başlasın, kişinin başkasını korumasının yanısıra kendini de koruması gerekir. Ağızda başlayan uçuk başka bölgelere kişinin kendisi tarafından bulaştırılabilir.
Bir lezyon başladığında bu lezyonu kaşımamak oldukça önem taşır. Enfeksiyon etkeni, el ile burun içine ve hatta genital bölge mukozasına bile kolaylıkla bulaştırılabilir. Uçuğu sıkmak, oynamak gibi davranışlar oldukça yanlıştır. Uçuğu çıkaran kişinin sıklıkla ellerini bol sabunlu su ile yıkaması hastalığın tedavisi ve yeni bir uçuk oluşumunun önlenmesi açısından oldukça önemlidir. Tedavide antiviral kremler yada oral ilaçlar dişhekimi tarafından önerilir.